Çocukluk günlerimde en çok sevdiğim oyuncağım; içi dolu elastik kauçuk bir toptu… Bu oyuncak topu yere vurduğumda zıplar ve sürekli bir o yana bir bu yana giderdi, bende peşinden tabii… Bütün oyuncaklarım zamanla kırılıp bozulduğu halde bu topla yıllarca oynadım bir türlü bozulmadı… Bu topun tek özelliği esnek olmasıydı… Doğadaki canlıları incelediğimizde bazı canlıların inanılmaz derecede çevrelerine uyum esnekliği sağladıklarını görürüz. Çevreye uyum sağlama esnekliği bu canlıların hayatta kalmalarının tek sebebidir. Esneklik ve hayatta kalmak… Neredeyse iç içe geçmiş iki kavram… Örneğin; kutuplarda yaşayan tilkinin tüylerinin rengi beyazdır. Ancak kutup tilkisinin tüylerinin rengi, buzların eridiği yaz mevsiminde değişir. Kutup tilkisi tüy döker. Ve yeni tüyleri yaşadığı bölgenin otlarının ve toprağın rengi olan sarıya döner… Bu özelliği, tilkinin fark edilmeden avlanmasının ve diğer canlılara av olmamasının en önemli nedenidir. Bu özellik, tilkinin o çevreye uyum sağlama esnekliğidir. Ve esneklik kutup tilkisinin hayatta kalmasının yegâne sebebidir… Esneklik ve yaşam neredeyse iç içe geçmiş ayrılmaz bütün… İnsan yaşamı, şirket yaşamı ve çevresel yaşam…

Esnek ve esneklik kavramı incelendiğinde fiziki olarak esnek; bir cismin dış gücün etkisi altında kalarak eğrilme, kısalma, uzama, bükülme gibi değişikliklere uğradıktan sonra gücün etkisinin ortadan kalkmasıyla eski şeklini alabilme özelliğidir… Elastik olma…  Canlılar için esnek, değişik koşullara uyum sağlama yeteneği… Esnek olmak olayları geniş bir bakış açısıyla seçeneklere göre çözüm sağlayan tutum ve davranış şekli… Esnek davranabilmek ancak esneklikle mümkün… Esneklik bir bakıma davranışlarını dış etkilere göre ayarlayabilme yeteneği…

Bir yaşayan canlı olarak insan ve insanın kurduğu şirketler için de benzer durum geçerlidir. Yaşayan şirketlerin hayatta kalmalarının tek sebebi, esnek olmalarıdır. “Yaşayan Şirket” adlı kitabında Arie De Geus, uzun süre yaşayan şirketleri araştırmıştır. Bu kitapta De Geus, uzun süre yaşayan şirketlerin en önemli özelliğinin çevrelerine uyum sağlama yeteneği yani; esnek davranış gösterme olduğunu belirtmiştir. Şirket için esnek olma yeteneği, şirketin çevresindeki değişimi doğru biçimde algılayarak, çevresine uyum gösterebilmesini ve yaşamasını ifade etmektedir. Bu bakımdan uzun yaşayan şirketler esnek işletmelerdir.

Çevremizdeki ve doğadaki bu esneklik, canlılara yaşama şansı sağlayan çok önemli bir faktördür. Yaşayan bir canlı olarak insan ve onun kurduğu ve çalıştığı ortamı oluşturan işletmelerin de bugünün yoğun rekabet ortamında varlıklarını koruyabilmelerinin tek yolu, esnek olmalarından geçmektedir. Esneklik, bir bakıma şirketin çevresine uyum göstererek varlığını devam ettirmesinin yani, yaşamasının da en önemli koşuludur.

Esneklik, yoğun rekabetin yaşandığı şirket yaşamında günümüzün en önemli performans göstergelerinden biri haline gelmiştir.  Bugün ancak; esnek üretim yapan, esnek bütçe yapan, esnek pazarlama stratejilerine sahip olan ve esnek yönetilen şirketler başarılı olabilmektedir. Esneklik, şirketin konumunu güçlendiren, rekabet gücünü artıran, yenilik yaparak gelişmesini ve büyümesini sağlayan sanki sihirli bir değnektir… Dijital Çağ’da şirket esnekliği, küresel bir dünyada yaşamsal bir öneme sahiptir… Şirketlerin karşılaştıkları kriz dönemlerini fırsata çevirebilmeleri de ancak esnek bir yapılanmayla mümkün olabiliyor…

Günümüzün ve geleceğin dünyasında küresel pazarlarda ancak esnek yönetilen şirketler yaşama şansı bulabilecektir. Bu şirketler; yenilik yapma, odaklanma ve farklılaştırma stratejilerini ancak esnek bir yönetim aracılığı ile gerçekleştirebileceklerdir. Bu bağlamda esnek işletmede; başta yönetim esnekliği olmak üzere; üretim esnekliği, pazarlama esnekliği, finansal yönetim esnekliği,  insan kaynakları yönetimi esnekliği, bütçeleme esnekliği, vardiya esnekliği, makine esnekliği.. gibi esneklikler önemli avantajlar sunuyor… Bu avantajlar arasında; değişen koşulara uyum hızı, çeşitli taleplere uyum sağlama,  teknolojik işbirliği kolaylığı,  yeniliğe uyum yeteneği sayılabilir…

Bu nedenle rekabet üstünlüğü elde eden işletmelerin başarısı, tüketicilerin artan ve giderek küreselleşen ihtiyaç ve isteklerini ekonomik bir şekilde karşılayabilmeyi sağlayan esneklik yeteneklerine bağlı… Esneklik yeteneği değişen koşullara uygun bir esnek bir organizasyon yapısıyla mümkün… Esnek bir yapılanma sistemine sahip olan uluslararası şirketler pazarda varlığını sürdürebiliyor… Şirketlerin temel özellikleri; Çok yönlü esnek bölgesel bloklar, Küresel esnek finans, Küresel esnek işbirliği şirketleri, Küresel esnek organizasyonlar, Küresel markalar, küresel bilişim teknolojileri şirketleri, Küresel esnek ağ yapılanmaları… Esnek ülkelerin özellikleri; Stratejik bilişim ve iletişim altyapısı, Ulusal finans kuruluşları, sermaye piyasalarının düzenlenmesi… Öncü Ülkeler; ABD, Japonya, AB,  Çin, Tayvan, Singapur, Kanada…

Dijital Çağ’da bilişim teknolojilerini satın alarak bu teknolojilere uyum esnekliği sağlayan şirketler başarılı oluyorlar… Örneğin; Toyota’nın üreteceği yeni model bir otomobilin tasarımı, esnek tasarımla değişik ülkelerdeki tasarımcılar tarafından sanal ortamda geliştiriliyor… Montajı, esnek üretimle dünyanın çeşitli ülkelerindeki fabrikalarda yapılıyor… Pazarlaması da, esnek pazarlamayla dünya genelindeki dağıtım zincirleriyle yapılıyor… Bu bağlamda Toyota, küresel rekabet ortamında esnek bir şirket yapılanmasıyla; üretim esnekliği, pazarlama esnekliği, personel esnekliği ve finansman esnekliğine göre esnek şirket olarak yönetiliyor… Toyota’nın küresel pazardaki rekabet başarısının temelindeki en önemli ilke esneklik… Toyota Şirketi, başta esnek üretim, esnek bütçeleme, esnek pazarlama olmak üzere yönetim esnekliği ile küresel rekabette başarıya ulaşmıştır.

Esneklik şirketlere çok önemli fırsatlar sunuyor… Rekabet esnekliği, üretim esnekliği, genişleme esnekliği ve pazar esnekliğiyle… Örneğin; farklı pazarlara yönelik olarak şirketin adının Almanca’da halkın arabası anlamına gelen Volkswagen Şirketi sahip olduğu teknoloji ile rekabet esnekliği yaparak… Audi, Porsche, Bentley, Bugatti, Lamborghini, Seat, Škoda, Volkswagen ve Scania’ marka araçlar üretiyor… Benzer şekilde Fiat grubu darekabet esnekliği ile; Lancia, Alfa Romeo, Maserati, Ferrari, Chrysler, Dodge, Yamaha Motor Company, Iveco ve Fiat gibi markaları üretiyor… Şirketlerde esneklik boyutu esnek çalışma saati olarak yaygın olarak uygulanmaya başlamıştır… Bu bağlamda ülkemizde öne çıkan şirketler olarak; Novartis, Perfetti, ING Emeklilik, Van Melle, Coca-Cola ve Danone gibi… Bu şirketlerde esnek çalışmaya göre çalışanlar;  mesai saatleri içinde iletişim araçları ulaşılabilir olması ve işlerin aktif bir şekilde yürütülmesi şartıyla, evlerinden ya da belirledikleri herhangi bir yerden çalışabiliyorlar… Çalışanların için; esnek saat, “esnek gün” ve “esnek mekân” uygulamaları yapılıyor… Elbette bu üç esneklik türünde işletmelerin değişen koşullara hızlı bir şekilde uyum gösterebilme yeteneği önemlidir…

Bunun içinde düşünme kalıplarımızı katı olmayan, değişen durumlara ve çeşitli koşullara uyabilecek şekilde çok seçenekli olarak kurgulamamız ve uygulamamız gerekir… Kolay mı…? Diye düşündüğümüzde öncelikle insan tutum ve davranışlarını çok kolay değiştiremeyeceğimizi düşünürsek elbette değil…! En basitinden iletişim içerisinde olduğumuz iş arkadaşlarımıza ve aile bireylerimize esnek davranarak ve onları anlama esnekliğiyle karar vermek üzere onlara seçenek sunarak iletişim kurduğumuzda her şeye sihirli bir değnek değmişçesine bize işimizin ne kadar kolaylaştığını görebiliriz… Bu bağlamda esneklik, sürekli bir değişimin yaşandığı küresel bir dünyada değişimi yöneterek rekabet etmenin ve hayatta kalmanın en önemli aracıdır…

Artık esneklik şirketler için stratejik olarak vazgeçilmez bir kavram… Bugün artık başarı ve hayatta kalmak için esneklik, bir önkoşul haline gelmiştir… Yani, hepimiz esnek olmak zorundayız…  Dijital Çağ’da esnek yönetilen şirketler uzun yaşıyorlar… Artık şirkette tutumda, davranışta ve yönetimde esnek olmak kazanmayla eş değer olmuştur… Ancak esnek bir yöntemle özgün stratejiler uygulanarak; müşteriye yakın, yeniliğe açık ve fark yaratarak başarılı olursunuz… Sevgiyle ve sağlıcakla kalınız…!